اپسیدین یا به عنوانی دیگر شیشه طبیعی در واقعیت تنها نگینی است که ساختار بلورین همانند دیگر نگین ها ندارد.
دریک نگاه
- خانواده سنگ: اکسید سیلیکون
- ترکیب شیمیایی: SiO2
- انکسار نور:45- 1.55
- انکسار مضاعف: تک
- سختی :5-6
- وزن مخصوص:4
- شفافیت: نیمه شفاف
- رنگ: مشکی، قهوه ای، مشکی مایل به قهوه ای (موهاگونی)
- معادن: ارمنستان، ایسلند، روسیه و ایالت متحده آمریکا (مکزیک)
اپسیدین یا به عنوانی دیگر شیشه طبیعی در واقعیت تنها نگینی است که ساختار بلورین همانند دیگر نگین ها ندارد و در اصل آن از منجمد شدن بسیار سریع ماگمایی که از کوه های آتشفشانی فوران کرده اند به وجود می آید و زمان طولانی برای شکل گرفتن و تشکیل دادن بلور را ندارد.
این اکسید سیلیکون حاوی مقدار کمی (1درصد) آب نیز می باشد، البته باید در نظر داشته باشیم که هنگامی که هنوز اپسیدین تشکیل نشده و در میان ماگمای مذاب در اعماق زمین در حال جریان (به طرف بالا) است دارای 10 درصد آب می باشد که این باعث می شود که حالت مذاب خود را نگه داشته و تا زمانی که به بیرون از زمین فوران نکرده به شکل نیمه مایع باقی بماند.
بلافاصله بعد از انفجار و در نتیجه تراوش مواد مذاب بر روی سطح زمین و تماس آن با هوای بیرون فشاری که در آن انباشته بود کمتر می شود و تبخیر آب موجود در آن را امکانپذیر می سازد، در نتیجه ذوب چسبنده تر می شود. این چسبندگی باعث انجماد سریع تر آن به صورت شیشه می شود، به همین دلیل نام دوم این نگین شیشه طبیعی است، ولیکن از شیشه دست ساز سفید کمی سخت تر است.
به خاطر آسانی پیدا کردن این شیشه مشکی رنگ بر روی زمین های اطراف کوه ها، آن مورد علاقه انسان های اولیه بوده است. زمان کشف آن که اگر از زاویه مناسب بر سنگ ضربه وارد کنیم، شکسته و به تکه های کوچکی که نوک های بسیار تیزی دارند تبدیل می شود، از این نگین برای ساختن اجناسی مانند چاقو، کارد، نوک تیرکمان و ابزار دیگر استفاده کرده اند.
حتی در خرابه های یونان باستان و در تمدن آزتک ها اشیایی مانند آینه از جنس اپسیدین پیدا شده است. امروزه این نگین به وفور در اقصی نقاط ارمنستان یافت می شود و ارامنه از آن در زیورالات و دکوراسیون استفاده می کنند، تا جایی که آن به نگین ملی این کشور مشهور است.
اولین کسی که این نگین را در سواحل یکی از جزایر ایتالیا کشف کرد اپسیدیوس نام داشت، به همین دلیل هم اکنون نیز این نگین را به افتخار او اپسیدین می نامند. علاوه بر معدن ذکر شده، معادن دیگری از جمله در ایسلند و ارمنستان نیز وجود دارند. نوع نگینی که در ارمنستان، به دلیل فوران کوه آرارات، وجود دارد از نظر رنگ کمی متفاوت به حساب می رود. آن به خاطر وجود ناخالصی های حدید (hematite) رگه های قهوه ای دارد و به آن اپسیدین موهاگونی می گویند.
خاصیت منحصربفردی که این نگین از خود نشان می دهد آن است که میکروب را به خود جذب نمی کند. تراشکاران طی سال ها به این نتیجه رسیدند که آن را می توان طوری تراشید که چاقوی به دست آمده نوکی به تیزی نوک های چاقوهای فلزی آماده شده مخصوص پزشکان باشد. در نتیجه جراهان تا به امروز از آن برای ایجاد شکاف های حساس و ظریف استفاده می کنند.
متاسفانه به دلیل آنکه این نگین سختی نسبتاً کمی دارد و در مقیاس مو شماره 5.5 به آن تعلق دارد جواهرسازان نمی توانند از آن برای درست کردن زیورالات به طور معمول استفاده کنند و مناسب ترین زیورالاتی که می توان در آن از این نگین استفاده کرد عبارتند از گل سینه ها و گوشواره ها.
نویسنده: سرکارخانم هاینوش آبدیان، گوهرشناس و فارغ التحصیل دانشگاه بوستون
ترجمه و ویراستاری: سرکارخانم نائیری بالایانس، دانش آموخته علم اطلاعات و دانش شناسی
جهت بالابردن اطلاعات عمومی خود و مطالعه درباره سنگ های گرانبهای دیگر می توانید به صفحه گوهرشناسی در وب سایت شهر گوهرها مراجعه کنید.
هم اکنون می توانید این مقاله را از طریق واتساپ و تلگرام… به اشتراک بگذارید: