تاریخچه برلیان با ارزش ترین و حیرت انگیز ترین نگین در طول تاریخ و محبوب ترین نگین نزد بانوان در تمام دنیا را در این مقاله بخوانید.
الماس در یک نگاه
- خانواده سنگ: برلیان
- ساختار بلورین: اکتاهیدرون
- ترکیب شیمیایی: C
- انکسار نور: 2.42
- انکسار مضاعف: تک
- سختی: 10
- وزن مخصوص 3.52
- شفافیت: شفاف
برلیان، محبوبترین نگین بانوان
طی هزاران سال متوالی طبیعت اشیا و موجودات کامل، زیبا و خارق العاده بوجود آورده است. از نظر گوهرشناسان و با نگاهی به تاریخچه برلیان، برلیان جزو حیرت انگیزترین آن هاست که امروزه و همچنین در تاریخ، گرانبهاترین نگین دنیا به حساب می آید.
برلیان یا الماس، گوهری است که نوشتن در مورد آن می تواند به چاپ چندین کتاب بیانجامد. ولیکن در این مقاله به تاریخچه ای که این نگین گذرانده و نحوه بوجود آمدن آن در قشرهای متفاوت زمین می پردازیم و در مقاله بعدی از خواص فیزیکی و نحوه تشخیص و قیمت گذاری آن در بازار امروز صحبت خواهیم کرد.
لازم به ذکر است که عنوان های الماس و برلیان به صورت مترادف استفاده می شوند ولیکن تفاوتی اصلی دارند که در مقاله بعدی به آن می پردازیم.
برای شناخت الماس و دانستن اهمیت آن، در ابتدا باید گفت که در دنیا حدود 3000 کانی وجود دارد و اکثریت آنها آتشفشانی هستند که طی زمان و فشار مناسب سرد و منجمد شده و تبدیل به سنگ های رسوبی می شوند.
از آن ها حدود 200 عدد زینتی هستند که در جواهرات مورد استفاده اند. از این دسته نگین ها، 54 عدد مجزا شده و به دو دسته گوهرهای نیمه قیمتی و 4 عدد گرانبهاترین نام گذاری و ارزیابی می شوند. تاج سر همه آنها، پادشاه جواهرها، برلیان است.
اولین ملتی که این گوهر را شناخت و توانست استخراخ کند و تا قرن ها بعد توسط آن تجارتی قوی برای کشور خود ساخت، هندی ها بودند. حدوداً چهار قرن قبل از میلاد مسیح، اولین الماسی که قدمت 900 میلیون سال داشت، در معادن گوداواری هندوستان کشف شد.
با امکانات محدود استخراج را به سختی شروع کرده و طی سال های متمادی مطالعه الماس، دانستند که آن جسمی بسیار سخت است و تنها نوع خود است که می تواند آن را بتراشد. 2700 سال پیش “تراش هندی” که تنها سه وجه دارد و زیر آن صاف است بوجود آمد.
در قرون گذشته و نگاهی به تاریخچه برلیان، الماس تبدیل به گوهر زینتی شد که بیش از هر چیزی در مسیر جاده ابریشم تجارت می شد. پادشاهان ایرانی، یونانی و ملکه های اروپا شیفته داشتن آن بودند، زیرا که آن نگینی خراش ناپذیر بود و اگر ماهرانه بر روی زیورالاتی کار می شد تلألو خیره کننده ای داشت که همه را مجذوب خود می کرد.
ریشه نام الماس این خاصیت را متمایز می کند. در یونانی به آن آداماس (Adamas) و در زبان پارسی نیز به آن الماس گفته می شود. معنی هر دو این واژه ها تسخیر ناپذیر است. طی سال ها این اسم در اروپا به Diamond تغییر کرد که خود انشعابی از واژه اصلی آن است.
غیر قابل تسخیر بودن این نگین باعث شده است که آن را در جهان نماد محبت، صداقت و عشق بدانند. همانطور که در بالا گفته شد، شاید به همین دلیل است که بانوان دوست دارند که از عشاق خود این نگین را هدیه بگیرند زیرا که نمایانگر پاکی، شفافیت، و استحکام رابطه عاشقانه آنها است. علاوه بر آن می توان گفت که آن مظهر خدشه ناپذیری زندگی مشترک یک زوج نیز می تواند باشد.
جذاب ترین جنبه ای که باعث محبوبیت بیشتر این گوهر می شود آن است که همانند گرافیت روی نوک مداد، از کربن خالص تشکیل شده، اما نوع ترکیب و پیوستن عنصر کربن با هم نوع خود به گونه ای است که آن را به سخت ترین شیٔ دنیا تبدیل می کند.
به منظور مطالعه نحوه تشکیل این نگین الزامی است که توضیح مختصری در مورد مکان بوجود آمدن آن و مسیری را که برلیان طی می کند تا به دست استخراج کننده برسد، داده شود. بلورهای کربنی که سرانجام به ایجاد این گوهر بی نظیر می انجامد باید سخت فشرده و در عین حال بسیار داغ شوند. این اتفاق معمولاً در اعماق زمین، در جایی که لایه مذاب کره زمین یعنی گوشته وجود دارد به ثمر می رسد و دانه های بلور تمام کربن که به شکل مکعب به هم وصل هستند تشکیل می شوند.
زمانی که مذاب به طرف بالا در گلوگاه های کوه های آتشفشانی در حال حرکت است، بلورها ممکن است به دیواره های این مسیر چسبیده و شروع کنند به سرد شدن. پس از سرد و منجمد شدن لایه های رسوبی که کیمبرلایت نام دارند، بلور برلیان در آن ها شکل می گیرد.
ماگما و یا مذاب حرکت خود را ادامه داده و از دهانه کوه آتشفشانی منفجر شده و با برخورد با هوای سرد بیرون بلورهای نیمه آماده شکل گرفته برای مرحله دوم شروع به انجماد می کند و ممکن است تمامی دامنه کوه را در بر بگیرند.
مذاب به مسیر سرد شدن خود ادامه داده و به طرف دریا که کم عمق ترین مکان است حرکت می کند. این باعث می شود که طی میلیون ها سال جابه جایی، ایجاد باران و تغییر چهره روی زمین با بوجود آمدن رودخانه ها و سواحل مختلف، امروزه بلور برلیان یا الماس در مکان های اطراف آتشفشان های خاموش آشکار می شود.
همانگونه که پیشتر در تاریخچه برلیان ذکر شد، هندی ها اولین کسانی بودند که توانستند با موفقیت کلوخه این سنگ گرانبها را استخراج کنند. آن ها طی آزمایش های متعدد یافتند که الماس قابلیت چسبندگی به خصوص به چربی را دارد.
آنها از چربی زیر پوست گوسفندها استفاده کرده و الماس هایی که در مسیر دیواره دره ای، که بعدها تبدیل به معدن می شود، جمع آوری می کردند. این روش کمی غیر انسانی بوده زیرا که حیوان ها را کشته و آنها را از بالای دره ها به پایین غلت می دادند.
بعد از گذشت سال ها و کشف معادن متعدد، روش های متفاوتی برای استخراج برلیان های گرانبها ابداع شد. آسانترین روش آن بود که مردم با الک های بزرگ کنار رودخانه ها (مخصوصاً در برزیل) ایستاده و از حرکت آب برای سوا کردن الماس از سنگ های دیگری که در کف آن خوابیده بود استفاده می کردند.
پیشرفت تمدن ها و درخواست بیش از حد مردم برای از خود کردن این نگین خیره کننده، باعث شد که در کشورهای متفاوت حفاری های متعددی به صورت دستی و سرانجام با پمپ های کوچک و بزرگ انجام شود. این حفره ها بیشتر مواقع در مسیر گلوگاه آتشفشان و یا دامنه نزدیک به آن کنده می شدند.
امروزه در معادن امکاناتی مانند دستگاه های بزرگ الکی که با موتورهای قوی کار می کنند وجود دارد که خود باعث افزایش سرعت و دقت نیز است. این دستگاه ها بلور الماس را از اعماق زمین همراه با گل و لای بالا آورده و به قسمت خرد کننده منتقل می کنند. در اینجا برلیان که سخترین جسم است خرد نشده و سالم با شستشوی آب ته نشین می کند، در حالی که سنگ های دیگر ریز شده و روی آب شناور می مانند.
کشورهای برزیل، روسیه (سیبری) و مهمترین آن ها آفریقای جنوبی از جمله کشورهایی هستند که از سال 1800 به بعد شروع به استخراج برلیان به صورت انبوه را کردند و تا به امروز ادامه می دهند.
شناسایی معادن در آفریقای جنوبی یکی از بزرگترین کشف های دنیای گوهرشناسی در قرن های اخیر بود. در سال 1870 پسری 15 ساله اولین بلور الماس را در کنار رودخانه اورانژ در آفریقای جنوبی یافت. او نمی دانست که با کنجکاوی خود تاریخچه تجارت این نگین را عوض خواهد کرد و باعث ایجاد بزرگترین صنف عرضه و تقاضای برلیان در قرن بیست و یکم خواهد شد.
نیروی منحصری که آغاز کار خود را از اینجا شروع کرد، شرکت بسیار مشهوری است به نام DeBeer’s. تاریخ و مسیر پیشرفت این شرکت به گونه ای پیچیده و غنی است که می توان در مورد آن چندین مقاله نوشت.
ولیکن در اینجا فقط اسمی از آن برده می شود تا بتوانیم آنچه که مورد مطالعه است را تا حدودی بشناسیم. در ادامه باید از مشهورترین برلیان جهان، ستاره کبیر آفریقا (Great Star of Africa) نام برد که 530.4 قیراط وزن دارد و امروزه جزو جواهرهای ملی انگلستان است و در تاجگذاری اخیر پادشاه چارلز مورد استفاده بود.
طی سال های اخیر معادن جدیدی در هند نیز کشف شده اند که مهمترین آنها معدن گلکوندا است. بعضی از برلیان های نام داری که از این معدن بیرون آمده و در صنف جواهرات تاریخ ساز بوده اند عبارت اند از برلیان آبی امید (Blue Hope Diamond) به وزن 45.5که در موزه اسمیتسونین واشنگتون واقع است و مسلماً گوهرهایی که جزو خزانه جواهرات ملی ایران هستند همانند الماس کمی صورتی رنگ دریای نور به وزن 182 قیراط که به صورت زینت جغه (کلاه نظامی) مورد استفاده است و الماس کاملا صورتی نور العین به وزن 60 قیراط که بر روی نیم تاج سوار شده است.
البته معادن استرالیا و کانادا را نیز می توان در نظر داشت، زیرا که نگین های نسبتاً بزرگ و با رنگ های مختلف از این مکان ها استخراج می شود. لازم به ذکر است که عکس ها و فیلم های کوتاه الماس ها و جواهر را می توانید در این مقاله تاریخچه برلیان مشاهده کنید و همچنین در بخش مقاله های این وب سایت می توانید بیشتر در مورد برلیان های رنگی مهم دنیای امروزی مطالعه فرمایید.
نویسنده: سرکارخانم هاینوش آبدیان، گوهرشناس و فارغ التحصیل دانشگاه بوستون
ترجمه و ویراستاری: سرکارخانم نائیری بالایانس، دانش آموخته علم اطلاعات و دانش شناسی
جهت بالابردن اطلاعات عمومی خود و مطالعه درباره سنگ های گرانبهای دیگر مخضوضا مقاله هلیی مانند تاریخچه برلیان می توانید به صفحه گوهرشناسی در وب سایت شهر گوهرها مراجعه کنید.
هم اکنون می توانید این مقاله را از طریق واتساپ و تلگرام… به اشتراک بگذارید: